قسمت 5 پادکست روایت لاین - عملیات اوپرا : ضربه موساد به رویای هسته ای صدام


 

عملیات اوپرا (Operation Opera)؛ روایت کامل حمله اسرائیل به رآکتور اوسیراک عراق

مقدمه

عملیات اوپرا یا عملیات بابِل، نام حمله هوایی اسرائیل در ۷ ژوئن ۱۹۸۱ به رآکتور هسته‌ای اوسیراک در نزدیکی بغداد است. عملیاتی که تنها چند دقیقه طول کشید، اما دهه‌ها بحث، واکنش سیاسی، پیامدهای امنیتی و تغییر در معادلات خاورمیانه را در پی داشت.
در این مقاله، به صورت کامل و ساختارمند از پیش‌زمینه ساخت رآکتور، نگرانی‌ها، برنامه‌ریزی موساد و ارتش اسرائیل، اجرای حمله، واکنش جهانی و ارزیابی بلندمدت می‌پردازیم.

 پیش‌زمینه؛ چرا رآکتور اوسیراک ساخته شد؟

 آغاز برنامه هسته‌ای عراق

در دهه ۶۰ میلادی، عراق برنامه هسته‌
ای خود را آغاز کرد و در دهه ۷۰ با همکاری فرانسه، خرید رآکتور اوسیراک (نوع Osiris) را قطعی کرد. فرانسه دو رآکتور تحقیقاتی، تجهیزات جانبی و ۷۲ کیلوگرم اورانیوم ۹۳٪ غنی‌شده را به عراق فروخت.

 نگرانی اسرائیل از یک “ایرانِ بعدی

اسرائیل این رآکتور را تهدیدی مستقیم علیه موجودیت خود می‌دید. ارزیابی‌ها در تل‌آویو می‌گفت:
اگر صدام به سلاح هسته‌ای برسد، اولین هدفش اسرائیل خواهد بود.

 نقش ایران در آغاز ماجرا

در ۱۹۸۰، ایران در میان جنگ با عراق، نخستین کشوری شد که به رآکتور حمله کرد (عملیات Scorch Sword). این حمله خسارت وارد کرد، اما رآکتور را از کار نینداخت و اسرائیل را متقاعد کرد که زمان زیادی باقی نمانده است.

 برنامه‌ریزی عملیات؛ همکاری ایران، موساد و نیروی هوایی اسرائیل

جمع‌آوری اطلاعات؛ از مأموران موساد تا عکس‌های ماهواره‌ای

اطلاعات کلیدی از سه مسیر تأمین شد:

  • عکس‌های ماهواره‌ای KH-11 آمریکا

  • تصاویر هوایی F-4های ایران از رآکتور

  • نفوذ موساد و خرابکاری‌های مخفی در فرانسه

اختلاف شدید در کابینه اسرائیل

بنیامین بگین نخست‌وزیر، طرفدار حمله فوری بود.
اما ژنرال‌هایی مانند یدیان و ویزمن معتقد بودند:
«حمله می‌تواند منطقه را منفجر کند.»


در نهایت بگین تصمیم گرفت:
«اگر صدام به سلاح برسد، خیلی دیر خواهد بود.»

مسیر پروازی ناممکن

فاصله اسرائیل تا اوسیراک: ۱۶۰۰ کیلومتر
بدون سوخت‌گیری هوایی و با عبور مخفیانه از اردن و عربستان.

برای این عملیات ۸ فروند F-16 و ۶ فروند F-15 انتخاب شدند.

 اجرای عملیات اوپرا؛ ۲ دقیقه‌ای که تاریخ را تغییر داد

 پرواز خاموش از میان آسمان عربستان

جت‌های اسرائیلی در ۱۵:۵۵ به وقت محلی پرواز کردند
در مسیر، برای فریب رادارها:

  • به عربی با لهجه سعودی صحبت کردند

  • به برج‌های مراقبت گفتند پرواز گشتی عربستان‌اند

حتی پادشاه اردن، ملک حسین، به‌طور اتفاقی جت‌ها را دید و قصد هشدار داشت، اما پیام هرگز به بغداد نرسید.

حمله به رآکتور

در ساعت ۱۸:۳۵، جت‌ها ارتفاع گرفتند و با زاویه ۳۵ درجه شیرجه زدند.
هر F-16 دو بمب ۲۰۰۰ پوندی رها کرد.

از ۱۶ بمب:
۸ بمب مستقیماً گنبد رآکتور را منهدم کرد.

حمله کمتر از ۱۲۰ ثانیه طول کشید.

 تلفات

  • ۱۰ سرباز عراقی

  • ۱ مهندس فرانسوی (دامیان شوسپیه)
    کشته شدند.

 واکنش جهانی؛ طوفانی که اسرائیل را در انزوا برد

 محکومیت یک‌صدا در سازمان ملل

سازمان ملل با رأی ۱۵–۰ اسرائیل را محکوم کرد.
قطعنامه ۴۸۷ خواستار:

  • توقف حملات مشابه

  • غرامت به عراق

  • الزام اسرائیل به پیوستن به NPT

 واکنش ایالات متحده

آمریکا، متحد اسرائیل، غافلگیر شد.
ریگان تحویل چهار F-16 را تعلیق کرد (۲ ماه بعد آزاد شد).

در یادداشت روزانه‌اش نوشت:
«Begin باید به ما می‌گفت… این کار می‌توانست پایان دنیا باشد.»

 پیامدهای بلندمدت؛ آیا عملیات موفق بود؟

 دیدگاه موافقان

اسرائیل، بخشی از آمریکا و برخی تحلیلگران:
«این عملیات، عراق را حداقل ۱۰ سال عقب انداخت.»

 دیدگاه مخالفان

اسناد بعدی نشان داد:

  • برنامه عراق نه متوقف شد، بلکه مخفی شد

  • و تبدیل شد به پروژه عظیم PC-3 با ۷۰۰۰ نفر نیرو

  • و هدف اصلی: اورانیوم غنی‌شده، نه پلوتونیوم

حتی کارشناسانی مانند:

  • ریچارد بیتس

  • دان ریتر

  • مالفراید براوت-هگ‌همر
    گفتند این حمله روند هسته‌ای عراق را تسریع کرد.

نقش جنگ خلیج فارس

تا سال ۱۹۹۱، رآکتور دیگر وجود نداشت.
در جنگ خلیج فارس، آمریکا باقی‌ماندهٔ ساختمان‌ها را کاملاً نابود کرد.

جمع‌بندی

عملیات اوپرا یکی از مشهورترین و جنجالی‌ترین حملات پیش‌دستانه تاریخ است؛ عملیاتی که در دو دقیقه انجام شد اما دهه‌ها پیامد سیاسی، امنیتی و راهبردی بر جای گذاشت.

اینکه عملیات موفق بود یا نه، هنوز محل بحث است.
اما یک چیز قطعی است:
اگر اسرائیل حمله نمی‌کرد، تاریخ خاورمیانه احتمالاً شکل دیگری داشت.

نظرات

ارسال یک نظر

محبوب ترین قسمت